Quế Võ còn là điểm đến tuyệt vời để thưởng thức ẩm thực miền Bắc nói chung bằng sự phong phú nhưng mang đậm bản sắc văn hóa Kinh Bắc đặc trưng riêng.

1. Cháo Chì

Về “miền cổ tích” Bồng Lai (thị xã Quế Võ), ta được nghe kể lại giai thoại “Chị chờ em ở chợ Chì” cùng với món “cháo Chì” nức tiếng bao đời của đất Vũ Dương. Cháo chì xưa kia vốn là món ăn quen thuộc của người dân nhưng không thể thiếu được trong những ngày lễ Tết, hội hè, đình đám trọng đại. Cháo được nấu từ gạo tẻ, nước xương, thịt nạc thăn cùng một số gia vị bình dân nhưng kỹ thuật nấu đòi hỏi sự kỳ công và khéo léo của người làm ra nó.

Cháo có hương thơm ngào ngạt, các con sợi trắng cuốn tròn hút đôi mắt của người thưởng thức từ vị thơm ngon của gạo quê, vị béo ngọt của xương ninh, vị ngọt mềm của thịt nạc băm nhuyễn, hành xào quyện lại với nhau đặc sánh tạo cảm giác hấp dẫn, không ngấy, thanh mát, đậm đà khó cưỡng.

2. Cá sông

Nằm bên bờ sông Đuống, Quế Võ còn được các thực khách yêu quý bởi những món ăn chế biến từ nguồn lợi thủy sản tự nhiên cá, tôm, cua do con sông này cung cấp, đặc biệt là cá ngạnh và cá ngần. Món ăn được yêu thích nhất là cá ngạnh om chuối đậu được chế biến từ cá ngạnh tươi sống được chần qua nước sôi, ướp với mẻ và nghệ, thịt ba chỉ, đậu rán và chuối tiêu xanh cùng nhiều gia vị khác.

 

3. Khoai tây Quế Võ

Khoai tây Quế Võ được trồng trên đất cát nhẹ tơi xốp nên củ to đều, có màu vàng óng, da nhẵn bóng, vị thơm bùi, bở. Sản phẩm đã được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP và bảo hộ nhãn hiệu “Khoai tây Quế Võ”.

 

 

4. Gạo thảo dược và Gạo thơm Đại Xuân

– Gạo tẻ thơm Đại Xuân đạt chuẩn OCOP 4 sao, được trồng từ giống lúa tẻ thơm theo tiêu chuẩn an toàn Vietgap tại xã Đài Xuân, thị xã Quế Võ. Hạt gạo nhỏ, màu trong và mùi thơm nhẹ; cơm có mùi thơm đặc trưng, màu bóng, dẻo, vị đậm hơn các giống lúa khác, đặc biệt khi cơm nguội vẫn còn thơm và dẻo.

– Gạo thảo dược có màu nâu, đặc biệt chứa nhiều hàm lượng dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe và ngăn ngừa một số bệnh nan y như: Vitamin B1, Canxi, sắt, Omega 3, Omega 6, Omega 9 và Anthocyanin. Trong đó chất Anthocyanin có tác dụng ngăn ngừa bệnh ung thư.

Các sản phẩm gạo đặc sản này của Quế Võ được phân phối tại một số siêu thị, trung tâm thương mại tại tỉnh Bắc Ninh và nhiều tỉnh/thành khác.

 

5. Sen

Củ sen là một loại thực phẩm ngon miệng trong kho báu ẩm thực Việt Nam cũng như trong y học truyền thống bởi những giá trị dinh dưỡng cao: chất xơ và khoáng chất quan trọng như Vitamin C, Kali, Magie và Sắt. Củ sen được sáng tạo thành nhiều món ngon (canh chua, xôi, xào), được ứng dụng trong y học cổ truyền (kiểm soát huyết áp, cải thiện tiêu hóa và hỗ trợ hệ thống miễn dịch).

Củ sen tươi là sản phẩm của Hợp tác xã sản xuất nông sản, thủy sản Sen Vàng (xã Chi Lăng, thị xã Quế Võ) đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao của tỉnh Bắc Ninh.

 

 

PHẦN 2. ĐẶC SẢN DƯA GANG MUỐI QUẾ VÕ

1. Lịch sử hình thành và phát triển

Dưa gang muối vốn là món ăn dân gian lâu đời, được truyền lại qua nhiều thế hệ và được duy trì cho đến ngày nay tại Quế Võ.

Đất Quế Võ tơi xốp nên cây dưa gang sinh trưởng, ra hoa và kết trái trên những cánh đồng bãi phù xa của sông Đuống và sông Cầu. Quả dưa gang sai, to và dài, màu xanh nhạt gần giống quả dưa chuột nhưng vỏ trơn láng không có vết sần. Quả dưa gang tươi có thể giải tỏa cơn khát trong những ngày hè nắng nóng. Không dừng lại ở đó, người dân Quế Võ còn tiến xa hơn muối và phơi khô chúng thành món “Dưa gang Muối” thành thức ăn để dành.

Dưa gang muối là một trong những sản phẩm truyền thống của thị xã Quế Võ, được chế biến từ quả dưa gang trồng tại chỗ, muối, ép chặt hoặc phơi khô sử dụng quanh năm. Ngoài ra, có thể sử dung sản phẩm để xào thịt/cá, làm nộm, ăn trực tiếp…, được nhiều người ưa thích.

Ngoài việc tiêu thụ tại Quế Võ, “Dưa gang muối Quế Võ” còn được tiêu thụ rộng rãi tại thành phố Từ Sơn, huyện Gia Bình và huyện Lương Tài của tỉnh Bắc Ninh.

Sản phẩm “Dưa gang muối Quế Võ” được Cục Sở hữu trí tuệ – Bộ Khoa học và Công nghệ bảo hộ độc quyền nhãn hiệu chứng nhận.

2. Khu vực sản xuất

Khu vực sản xuất sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận “Dưa gang muối Quế Võ” nằm trong toàn bộ địa giới hành chính của thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.

3. Tính chất, chất lượng của dưa gang muối Quế Võ

Sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận “Dưa gang muối Quế Võ” có các đặc tính cảm quan, lý hóa sau:

3.1. Tính chất, chất lượng cảm quan

Dưa gang muối Quế Võ có các đặc điểm cảm quan sau:

TT	Chỉ tiêu	Sản phẩm
		Dưa muối thường	Dưa muối dẹt
1	Hình thái quả	Quả nguyên vẹn, kích thước tương đối đồng đều giữa đầu và đuôi, dáng quả thuôn dài
2	Màu sắc vỏ quả	Trắng	Trắng
3	Bề mặt vỏ quả	Nhẵn, mọng nước	Dẹt, ít nước
4	Vị	Mặn, hơi chua	Mặn, hơi chua
5	Mùi	Thơm đặc trưng, không có mùi lạ	Thơm đặc trưng, không có mùi lạ
6	Độ giòn	Giòn	Giòn và hơi dẻo

3.2. Tính chất, chất lượng lý hóa

Dưa gang muối Quế Võ có các đặc điểm lý hóa sau:

TT	Chỉ tiêu	Đơn vị	Giá trị	Phương pháp thử
1	Chiều dài quả	cm	20-45	Đo
2	Đường kính quả	cm	2-4	Đo
3	Nacl	%	≤ 4	TCVN 8148:2009
4	Axit axetic	mg/kg	≤ 500	TCVN 5245:1990
5	Kim loại nặng	mg/kg	Dưới ngưỡng cho phép	TCVN
6	Vi sinh vật	CFU/g	Không phát hiện	TCVN
7	Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật	mg/kg	Không phát hiện	TCVN

Nguồn: Phòng thí nghiệm (VILAS 839), 2022

* Ghi chú:

– Kim loại nặng gồm: Thiếc (Sn), Chì (Pb), Đồng (Cu) và Kẽm (Zn)

– Vi sinh vật gồm: Coliform, Ecoli, Salmonela, Nấm men – nấm mốc

 

PHẦN 3. CÁC MÓN ĂN CHẾ BIẾN TỪ DƯA GANG MUỐI

1. Dưa gang muối xào thịt

Dưa gang muối xào thịt là một món ăn quen thuộc với người dân Quế Võ. Nó là sự kết hợp tuyệt vời giữa vị giòn mát của dưa gang muối và hương vị thơm ngon của thịt lợn.

Dưa gang muối được rửa với nước để giảm bớt độ mặn, có thể sử dụng thịt ba chỉ hoặc tùy vào sở thích ẩm thực. Quá trình chế biến phải đảm bảo thịt được chín mềm, dưa gang giữ được độ giòn, không bị nhão. Vị cay cay của ớt, tỏi làm món ăn thêm phần thơm ngon. Món ăn này dùng khi còn nóng với cơm trắng.

Món ăn ngon miệng này còn là sự hiện diện tình cảm, hương vị của quê hương và gia đình đậm chất Việt. Người thưởng thức không chỉ cảm nhận được hương vị mà còn chạm vào những giây phút ấm áp, tràn ngập hạnh phúc của ký ức tuổi thơ.

2. Dưa gang muối trộn tỏi ớt

Dưa gang muối trộn tỏi ớt là sự kết hợp tinh tế giữa vị mặn của dưa gang, vị chua của chanh, vị cay nồng của tỏi ớt tạo ra hương vị độc đáo và thơm ngon. Món ăn truyền thống này như một món quà đơn sơ bé nhỏ nhưng nhắc lại cả một bầu trời ký ức tuổi thơ của người con Quế Võ.

Sản phẩm còn rất phù hợp với chế độ ăn giảm cân, thuần chay.

 

3. Kim chi dưa gang  muối

Kim chi “dưa gang muối” là một biến thể độc đáo và thơm ngon của kim chi truyền thống, vị giòn của dưa gang muối, vị chua ngọt và cay nồng của gia vị kim chi hòa quyện lại tạo nên một trải nghiệm ẩm thực đặc sắc.

Món ăn này là sự sáng tạo của ẩm thực truyền thống, hội nhập ẩm thực thế giới với vị đậm đà của dưa gang và lòng người Quế Võ.

Kim chi dưa gang muối được ăn kèm với cơm, làm gia vị cho một số món khác hoặc ăn nhẹ trực tiếp. Hương vị đặc trưng của nó có thể thay đổi tùy thuộc vào cách làm và khẩu vị cá nhân trở nên đa dạng và thú vị.

4. Món ăn kèm

Đối với mỗi người dân Quế Võ, dưa gang muối là một món ăn mang hương vị của tuổi thơ. Đơn giản chỉ là đĩa dưa gang muối thái lát cùng với bát nước rau muống luộc làm dịu đi cái nắng oi bức ngày Hè. Đối với nhiều người, nó không chỉ là một bữa ăn mà còn là một hành trình trở lại tuổi thơ, đầy ký ức ấm áp và hạnh phúc gia đình.